Çöller çoğu zaman sert ve affetmeyen bölgeler olarak düşünülür, sadece bununla birlikte inanılmaz derecede güzel ve sakin de olabilirler. Bu geniş, aleni manzaralar, başka hiç bir yerde bulmak zorluk derecesi yüksek bir refah ve sükunet duygusu sunuyor.
Bu yazıda kurak manzaraların güzelliğini ve dinginliğini keşfedeceğiz. Değişik çöl türlerini, buralarda yaşayan nebat ve hayvanları, bu sıkıntılı ortamlarda yaşayan insanların karşılaşmış olduğu zorlukları tartışacağız. Ek olarak çölleri ziyaret edip, güzelliklerinin tadını onlara zarar vermeden çıkarmanın ipuçlarını da vereceğiz.
Doğrusu günlük yaşamın koşuşturmasından kaçacak bir yer arıyorsanız bir çölü ziyaret etmeyi düşünün. Bundan ne kadar keyif alacağınıza şaşırabilirsiniz.
Çöller hayattaki en ekstrem ortamlardan biridir. Yüksek sıcaklıklar, düşük yağış ve azca nebat örtüsü ile karakterize edilirler. Bu koşullar nebat ve hayvanların hayatta kalmasını zorlaştırıyor sadece birtakım türler bu sıkıntılı koşullara ahenk sağlayabilecek halde adapte olmuş durumda.
Çöller oldukca muhtelif nebat ve hayvanlara ev sahipliği yapar. Çöllerdeki en yaygın bitkilerden bazıları kaktüsler, sulu meyveler ve otlardır. Bu bitkiler, yapraklarında yahut gövdelerinde su depolayarak yahut oldukca azca suya gereksinim duyarak sıkıntılı koşullara ahenk sağlamışlardır.
Çöl hayvanları da sıkıntılı koşullara ahenk elde etmiştir. Deve benzer biçimde birtakım hayvanlar vücutlarında su depolayacak halde evrimleşmişlerdir. Kemirgenler benzer biçimde öteki hayvanların sıcaktan kaçmak için kullanabilecekleri yuvaları vardır.
Sıkıntılı koşullara karşın çöller şaşırtıcı derecede oldukca sayıda türe ev sahipliği yapıyor. Bu hayvanlar ve bitkiler sıkıntılı koşullara ahenk elde etmiş ve bu eşi olmayan ortamda gelişimin yollarını bulmuşlardır.
II. Kurak görünüm nelerdir?
Kurak görünüm, yılda 2 mm'den (10 inç) daha azca yağış alan bir manzaradır. Bu yağış eksikliği, kurak alanların oldukca kuru olduğu ve çoğu zaman azca nebat örtüsüne haiz olduğu anlama gelir.
Kurak manzaraların üç ana türü vardır: çöller, bozkırlar ve yarı kurak yerler. Çöller, kurak arazilerin en kuru türüdür ve yılda mm'den (1 inç) daha azca yağış alır. Bozkırlar çöllerden birazcık daha azca kurudur ve yılda 1 ile 2 inç içinde yağış alır. Yarı kurak yerler, kurak arazilerin minimum kuru olan türüdür ve yılda 2 mm (2 ila 10 inç) içinde yağış alır.
Kurak manzaralar Antarktika dışındaki bütün kıtalarda bulunabilir. Dünyanın en büyük kurak bölgesi, Şimal Afrika'nın büyük bölümünü kaplayan Sahra Çölü'dür. Öteki büyük kurak yerler içinde Arap Çölü, Gobi Çölü, Kalahari Çölü ve Atacama Çölü bulunmaktadır.
III. Kurak görünüm türleri
Kurak manzaraların üç ana türü vardır: çöller, bozkırlar ve yarı kurak yerler.
Çöller, kurak arazilerin en kuru türüdür ve yılda mm'den (1 inç) daha azca yağış alır. Nebat örtüsü eksikliği ve aşırı sıcaklıkları ile karakterize edilirler. Antarktika hariç bütün kıtalarda çöller bulunabilir. Dünyanın en büyük çölü, Şimal Afrika'nın çoğunu kaplayan Sahra Çölü'dür.
Bozkırlar çöllerden birazcık daha azca kurudur ve yılda 1 ile 2 inç içinde yağış alır. Seyrek nebat örtüsü ve geniş aleni alanlarıyla karakterize edilirler. Bozkırlar Avrupa, Asya ve Şimal ABD'da bulunabilir. Dünyanın en büyük bozkırı, Orta Avrupa'dan Orta Asya'ya kadar uzanan Avrasya Bozkırıdır.
Yarı kurak yerler, kurak arazilerin minimum kuru olan türüdür ve yılda 2 mm (2 ila 10 inç) içinde yağış alır. Mevsimsel yağışları ve değişken nebat örtüsü ile karakterize edilirler. Yarı kurak yerler Şimal ABD, Cenup ABD, Afrika ve Avustralya'da bulunabilir. Dünyanın en büyük yarı kurak bölgesi, Afrika süresince Atlantik Okyanusu'ndan Kızıldeniz'e kadar uzanan Sahel'dir.
IV. Kurak manzaraların özellikleri
Kurak manzaralar, yağışların azca olması, yüksek sıcaklıkları ve
| Hususiyet | Tarif |
|---|---|
| Çöl | Azca yağış alan geniş ve kuru arazi |
| Manzara | Bir arazi alanının organik özellikleri |
| Tabiat | Bitkiler, hayvanlar ve etraf dahil olmak suretiyle organik dünya |
| Sakinlik | Sakin ve rahat bir konum |
| Merak etmek | Hayret yahut hayranlık hissi |
II. Kurak görünüm nelerdir?
Kurak görünüm, oldukca azca yağış alan bir bölgedir. Kurak bir arazide yaklaşık senelik yağış 2 mm'den (10 inç) azdır. Kurak manzaralar dünyanın her yerinde bulunur, sadece bunlar en yaygın olarak Orta Şark, Şimal Afrika ve Avustralya'nın sıcak ve kuru çöllerinde görülür.
III. Kurak görünüm türleri
Kurak manzaralar üç ana tipe ayrılabilir:
- Afrika'daki Sahra Çölü ve Asya'daki Arap Çölü benzer biçimde sıcak çöller
- Moğolistan'daki Gobi Çölü ve Şili'deki Atacama Çölü benzer biçimde soğuk çöller
- ABD Birleşik Devletleri'ndeki Sonoran Çölü ve Meksika'daki Mojave Çölü benzer biçimde Akdeniz çölleri
Her kurak görünüm türünün kendine has iklimi, nebat örtüsü ve yaban yaşamı vardır.
II. Kurak görünüm nelerdir?
Kurak görünüm, oldukca azca yağış alan bir bölgedir. Kurak bir arazide yaklaşık senelik yağış 10 inçten (cm) azdır. Kurak manzaralar dünyanın her yerinde bulunur, sadece bunlar en oldukca tropik ve subtropiklerin sıcak ve kuru bölgelerinde görülür.
Kurak manzaralar nebat örtüsü eksikliğiyle karakterize edilir. Kurak arazilerde yetişen azca sayıdaki nebat; kuraklık, ısı ve rüzgar benzer biçimde sıkıntılı koşullara ahenk sağlayabilmektedir. Bu bitkiler, yüzeyin altındaki suya ulaşmalarını elde eden derin köklere ve su kaybını azaltmaya destek olan kalınca, mumsu yapraklara haizdir.
Kurak coğrafyalarda yaşayan hayvanlar bununla birlikte sıkıntılı koşullara da ahenk sağlıyor. Bu hayvanlar çoğu zaman küçüktür ve vücut kütleleri düşüktür, bu da onların su tasarrufu yapmasına destek verir. Ek olarak kalınca kürk yahut pullar benzer biçimde serin kalmalarına destek olan muhtelif adaptasyonlara ve uzun zaman susuz kalabilme kabiliyetlerine sahiptirler.
V. Kurak manzaraların florası ve faunası
Kurak alanların flora ve faunası, bu ortamların sıkıntılı koşullarına ahenk elde etmiştir. Bitkiler, yapraklarında yahut gövdelerinde su depolayacak ve yüzeyin altındaki suya ulaşabilecek derin köklere haiz olacak halde evrimleşmişlerdir. Hayvanlar, uzun zaman su içmeden durabilmeleri ve kendilerini sıcaktan korumaya destek olan kalınca kürkleri yahut pulları olması sebebiyle su eksikliğine ahenk sağlamışlardır.
Kurak arazilerde bulunan yaygın bitkilerden bazıları içinde kaktüsler, sulu meyveler ve çimenler bulunur. Kaktüsler saplarında su depolayabilirler ve dikenleri onları güneşten ve hayvanlardan korumaya destek verir. Sulu meyveler, suyu depolayan kalınca yapraklara yahut gövdelere haizdir ve ek olarak uzun soluklu kuraklığa da hoşgörü gösterebilirler. Otlar en kurak koşullarda bile büyüyebilir ve hayvanlara gıda sağlar.
Kurak arazilerde bulunan yaygın hayvanlardan bazıları içinde kertenkeleler, yılanlar, kuşlar ve kemirgenler bulunur. Kertenkeleler ve yılanlar uzun zaman su içmeden durabildikleri benzer biçimde, güneşin tadını çıkararak yahut gölgede saklanarak da vücut ısılarını düzenleyebilirler. Kuşlar, yemek ve su bulmak için uzun mesafelere uçmalarını elde eden kuvvetli kanatlara haiz olarak kurak iklime ahenk sağlamışlardır. Kemirgenler sıcaktan ve vahşi hayvanlardan korunmak için yeraltında yuva yapabilirler.
VI. Kurak manzaralar üstünde insan tesiri
İnsanların kurak manzaralar üstünde hem pozitif aynı zamanda negatif mühim bir tesiri olmuştur. Bir taraftan insanoğlu, bu sıkıntılı ortamlarda yaşamalarına ve hatta gelişmelerine imkan tanıdığı olan tarımı, sulama ve öteki teknolojileri tanıttı. Öte taraftan ormansızlaşma, aşırı otlatma ve iklim değişikliği benzer biçimde insan faaliyetleri de kurak alanların bozulmasına katkıda bulunuyor.
İnsanların kurak manzaralar üstündeki pozitif etkilerinden bazıları şunlardır:
- Ziraat, insanların kurak bölgelerde yemek üretmesine imkan tanıdı ve bu da büyük nüfusların desteklenmesine destek oldu.
- Sulama, mahsullere ve öteki bitkilere su sağlayarak kurak bölgelerin daha bereketli hale getirilmesine destek oldu.
- Kurak bölgelerde elektrik üretmek için güneş enerjisi ve rüzgar enerjisi benzer biçimde teknolojiler kullanılabilir ve bu da fosil yakıtlara olan bağımlılığın azaltılmasına destek olabilir.
İnsanların kurak manzaralar üstündeki negatif etkilerinden bazıları şunlardır:
- Ormansızlaşma, toprağın erozyondan korunmasına destek olan ağaçları ve öteki nebat örtüsünü yok etti.
- Aşırı otlatma kurak bölgelerdeki nebat örtüsüne zarar vererek çölleşmeye yol açabilir.
- İklim değişikliği kurak bölgelerde sıcaklıkların artmasına niçin oluyor, bu da daha çok kuraklığa ve denetim edilemeyen yangınlara yol açıyor.
Kurak araziler üstündeki insan tesiri, hem pozitif aynı zamanda negatif neticeleri olan karmaşa bir mevzudur. Bu sıkıntılı ortamlardaki insan faaliyetlerinin yararlarını ve risklerini tartmak, bunların iyi mi yönetileceği hikayesinde bilgili kararlar vermek açısından önemlidir.
VII. Kurak manzaraların korunması
Kurak manzaralar, insan çalışmalarından kolayca zarar görebilen kırılgan ekosistemlerdir. Sadece bu manzaraları ve eşi olmayan biyolojik çeşitliliğini korumak için yapılabilecek oldukca sayıda şey var.
En mühim şeylerden biri fosil yakıtlara olan bağımlılığımızı azaltmaktır. Fosil yakıtların yakılması atmosfere sera gazları salıyor ve bu da iklim değişikliğine katkıda bulunuyor. İklim değişikliği halihazırda kuraklıklara, sellere ve öteki aşırı hava vakalarına niçin olarak kurak manzaralar üstünde negatif bir etkiye haiz.
Yapabileceğimiz bir öteki mühim şey su tüketimimizi azaltmaktır. Birçok kurak bölgede su kıt bir kaynaktır. Suyu daha bereketli kullanarak bu manzaralarda yaşayan nebat ve hayvanlar için kafi suyun olmasına destek olabiliriz.
Sürdürülebilir ziraat ve ormancılık uygulamalarını destekleyerek kurak manzaraların korunmasına da destek olabiliriz. Bu uygulamalar toprak ve su kalitesinin korunmasına destek olabileceği benzer biçimde yaban yaşamı için hayat alanı yaratılmasına da destek olabilir.
En son, koruma çabalarına katılarak kurak manzaraların korunmasına destek olabiliriz. Bu duyarlı ekosistemleri korumak için çalışan oldukca sayıda müessese var. Bu organizasyonları destekleyerek ayrım yaratmaya destek olabiliriz.
IX. Kurak manzaraların zorlukları
Kurak manzaralar aşağıdakiler de dahil olmak suretiyle bir takım zorlukla karşı karşıyadır:
- Kuraklık
- Çölleşme
- Aşınma
- Sıcaklık stresi
- Su kıtlığı
- Kirlilik
- Orman yangını
Bu zorlukların kurak bölgelerde yaşayan insanoğlu ve ekosistemler üstünde mühim tesirleri olabilir. Kuraklık mahsul kıtlığına, su kıtlığına ve besin güvensizliğine yol açabilir. Çölleşme nebat örtüsünün ve toprağın yitirilmesine niçin olabilir, bu da insanların bu bölgelerde yaşamasını zorlaştırabilir. Aşınma altyapıya zarar verebilir ve insanların yolculuk etmesini zorlaştırabilir. Sıcaklık stresi, sıcak çarpması ve dehidrasyon benzer biçimde sıhhat problemlerine niçin olabilir. Su kıtlığı insanların içme, banyo yapma ve sulama için gereksinim duydukları suyu almasını zorlaştırabilir. Kirlilik çevreye zarar verebilir ve insanların bu bölgelerde yaşamasını zorlaştırabilir. Orman yangını nebat örtüsünü, evleri ve altyapıyı yok edebilir.
Bu zorluklar kurak bölgelerde yaşayan insanoğlu ve ekosistemler için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Sadece bu zorlukların üstesinden gelmek için yapılabilecek birkaç şey vardır:
- Su yönetiminin iyileştirilmesi
- Nebat örtüsünün onarılması
- Toprağı erozyondan korumak
- Kuraklığa dayanıklı mamüller geliştirmek
- Pak suya erişimin sağlanması
- Kirliliğin azaltılması
- Orman yangınlarının önlenmesi
Beraber emek vererek kurak arazilerdeki zorlukların üstesinden gelmeye destek olabilir ve bu mühim ekosistemlerin, içerisinde yaşayan insanları ve yaban yaşamını desteklemeye devam etmesini sağlayabiliriz.
IX. Kurak manzaraların zorlukları
Kurak manzaralar aşağıdakiler de dahil olmak suretiyle bir takım zorlukla karşı karşıyadır:
- Kuraklık: Kurak araziler çoğu zaman kuraklığa eğilimlidir; bu da su kıtlığına, mahsul kıtlığına ve kıtlığa yol açabilir.
- Çölleşme: Çölleşme, kurak alanların daha da kuru ve daha çorak hale gelmesi sürecidir. Buna iklim değişikliği, aşırı otlatma ve ormansızlaşma benzer biçimde bir takım unsur niçin olabilir.
- Kum fırtınaları: Kum fırtınaları kurak arazilerde sık görülen bir vakadır. Zararı dokunan toz ve döküntü taşıyabilecekleri için tehlikeli olabilirler.
- Isı: Kurak alanlar çoğu zaman oldukca sıcaktır, bu da insanların ve hayvanların hayatta kalmasını zorlaştırabilir.
- Yangınlar: Orman yangınları kurak arazilerde sık görülen bir vakadır. Evleri, işyerlerini ve organik kaynakları yok edebilecekleri için yıkıcı olabilirler.
Bu zorluklara karşın kurak manzaralar bununla birlikte varlıklı nebat ve hayvan çeşitliliğine de ev sahipliği yapabilir. Bunlar bununla birlikte mühim su, mineral ve öteki kaynaklardır.
S: Kurak görünüm nelerdir?
C: Kurak görünüm, oldukca azca yağış alan bir bölgedir. Bunun sebebi, bölgenin Dünya yüzeyindeki konumu, hakim rüzgarlar ve rutubet yüklü havanın geçişini engellemiş olan dağların yahut öteki topografik özelliklerin varlığı da dahil olmak suretiyle bir takım faktörden kaynaklanabilir.
S: Kurak manzaraların değişik türleri nedir?
C: Kurak manzaraların dört ana türü vardır: çöller, bozkırlar, yarı çöller ve kurak alanlar. Çöller bütün kurak alanlar içinde en kurak olanıdır ve yılda 2 milimetreden azca yağış alır. Bozkırlar birazcık daha nemlidir ve yılda 2 ile 500 milimetre içinde yağış alır. Yarı çöller yılda 500 ila 2000 milimetre içinde yağış alırken, kurak alanlar yılda 2000 milimetreden fazla yağış almaktadır.
S: Kurak manzaraların özellikleri nedir?
C: Kurak manzaralar, yağış eksikliği, yüksek sıcaklıklar ve seyrek nebat örtüsü ile karakterize edilir. Yağışın olmaması, bitkilerin büyümesi için oldukca azca suyun olduğu anlama gelir ve yüksek sıcaklıklar, buharlaşma oranlarının yüksek olduğu anlama gelir. Bu faktörlerin birleşimi, kayaların, kumun ve öteki yaşanmaz arazilerin hakim olduğu bir manzarayla sonuçlanır.